Виртуальный историко-краеведческий музей "Сохраним свою историю"

Аҕа дойду сэриитигэр Кэбээйи улууһун үрдүнэн уопсайа 1082 киһи ыҥырыллан  барбыта,   эргиллэн кэлбитэ 777 киһи,   Өлбүтэ уонна сура5а суох сүппүтэ 305 киһи. Куокуй нэһилиэгиттэн А5а дойду сэриитигэр  хомуур 1942 сылга саҕаламмыта.  Барыта 62 киһи ыҥырыллыбыта, кыайыы кынаттанан төрөөбүт дойдуларыгар төннүбүттэрэ  37  киhи,  Куокуй нэһилиэгиттэн  өлбутэ  уонна  сура5а  суох  суппутэ -25 киһи. Бу  кыракый  балык  артыалыттан  14  киhи  сэриигэ  аттаммыта,  8  киhи  сэрии  толоонуттан  төннүбэтэ5э:  

Винокуров  Николай Саввич, 

Гуляев  Николай Николаевич, 

Дьяконов  Михаил Тимофеевич, 

Дьяконов  Степан  Степанович, 

Дьяконов  Николай Степанович, 

Кокорев  Василий Анатольевич, 

Охлопков  Петр  Михайлович, 

Сивцев  Николай Николаевич.

Төннөн  кэлэн  баран  олоҕу  салгыы  тутуспут  дьоннорбут: 

Азаров  Алексей  Васильевич, 

Аргунов  Николай Дмитриевич, 

Гуляев  Афанасий Тимофеевич, 

Дьяконов  Иван Михайлович, 

Спиридонов  Прокопий Григорьевич, 

Спиридонов  Федот  Григорьевич. 

Сэрии  кэнниттэн  кэлэн  олохсуйбут  дьоннорбутунан  буолаллар: 

Иванов  Михаил  Николаевич, 

Охлопков  Иван Перфильевич, 

Афанасьев  Афанасий Илларионович, 

Старостин  Егор  Дмитриевич.

Кинилэр  ааттара  үйэлэр  тухары  үтүө,  махтал  тылларынан  ааттана  турдун!                                     

Биhиги  оройуоммут дьоно  А5а  дойду  II  сэриитин  араас  фроннарыгар  барытыгар  сылдьыбыттара,  Кавказка,  Москва  анныгар,  Сталинград  комускэлигэр,  Курскай  дуга5а,  Украина5а,  Белорусия5а,  Керч  куоракка,  Севастопольга,  Новороссийскайга,  Харьков  куоракка,  Одерга,  Берлиннэ  тиийэ,  Дальнай  Востоктаа5ы  операцияларга.  Сэрии  ыарахан  кэмнэригэр  эттэринэн-хааннарынан,  олохторун  толук  ууран  кыргыспыт хорсун  дьоммут  ааттара  үйэлэргэ  умнуллуо  суоҕа,  улууспут историятын  хорсун  страницатыгар  хаалыа. 

Сэрии маннайгы ыйдарыттан дойдуга байыаннай балаһыанньа биллэриллэн « барыны бары- фроҥҥа» диэн лозунг ыҥырыытынан олоххо, үлэ5э байыаннай бэрээдэк олохтоммута.   Онон  Улуу  Кыайыы  аҥардас  хорсун  буойуттар  эрэ сыраларынан  кэлбэтэ5э,  тыылга  эмиэ  бэйэни  харыстаммакка,  утуйары-сынньанары  умнан  туран  туруулаhан  араас  байыаннай  сакааhы  үрдүк  хаачыстыбалаахтык  толорорго  кыhаллан  үлэлээбиттэрэ.  Ол  курдук  элбэх  балык,  тыа  хаhаайыстыбатын  бородууксуйатын,  туулээх  танас-сап  бэлэмнэммитэ,  таас  чох  хостоммута.  Биригэдьиирдэр  12ч.  улэлииллэрэ,  3ч.  нуорма  таhынан  туран,  былааннарын  аhара  куоhараллара.  Үксэ  дьахталлар  хаалан  эр  дьону  солбуйбуттара.  Тыа  сирин  үлэhиттэрэ  дьахталлар,  о5олор  окко-маска,  сүөhү  көрүүтүгэр,  почта  сүүрдүүтүгэр,  балык  бултааhыныгар  эҥкилэ  суох  солбуйбуттара. Сэрии  кэнниттэн  алдьаныыны,  эстиини  туоратарга  үлэ  уҕараабакка  барбыта.   Дьэ, ити курдук нэһилиэкпит оччотооҕу кэмин о5олоро, улахан дьоннуун «Фроҥҥа, кыайыы туһугар» диэн  араас  үлэҕэ  кыттыбыттара.  Сэрии  саҕана  Петр  Алексеевич Гуляев,  Михаил  Григорьевич  Гуляев    күүрээннээх  үлэлэрин  иhин  махтал  суруктары  туппуттара,  уопсайа  400тэн  тахса  киhи  «Чулуу  үлэлэрин  иhин»  диэн  медалларынан  наҕараадаламмыттара,  улуус  олохтоохторо  207  тыh. 800 солк.  «Советская Якутия»  диэн  танковай  колонна  уонна  санитарнай самолет  тутуугугар  укпуттара,  ичигэс  үтүлүк,  кээнчэ  тигэн  фроҥҥа  сүүhүнэн  баhыылкалары  ыыппыттара.  Фроҥҥа  көмө:  харчынан-259.399 солк.,  күндү  металынан – о.92 киилэ,  ичигэс  таҥаhынан – 1716  устуука.  Сэрии сылларыгар  холкуостаахтар  бэйэни  харыстаммакка  үлэлэрин  түмүгэр  ынах  сүөhү,  сылгы,  таба  төбөтө  аҕыйаабатаҕа,  үүт  ыама  үрдээбитэ.  Анардас  1941с.  булчуттар  государствоҕа  9  мөл.  солк.  суумалаах  түүлээ5и туттарбыттара.  Дойдуга  2,5  мөл.  буут  балыгы  бултаабыт  балык  бөдөн  промышленнаhа  тэриллибитэ.  Кинилэр   олоҕу  онорсон,  Кыайыыны  уhансыбыттарынан  киэн  тутталлара  олуона  буолбатах.  Оччотоо5у  о5о  атах  сыгынньах,  аччык,  аас-туор  олохтооҕун  аахсыбакка  улахан  дьону  кытта  тэбис-тэннэ  сүөhү  көрөн,  бултаhан  от-мас  бэлэмнэhэн,  бурдук  үүннэрэн  Кыайыыны  тургэтэппитин  бэйэтэ  да  билбэтэҕэ  буолуо.  Билигин  кинилэр  тыыл  ветераннара,  маанылаах  кырдьа5ас  дьон.  Бу  үтүө  дьарыкка  уhуйбут  төрүттэрбит  Гуляев  М.Г., Гуляев И.А.,  Гуляев  Е.П., Гуляев  Н.Н.,  Гуляев  П.А.,  Гуляев  К. А., Гуляев  Г.И.,  Гуляев  Г.Д., Архипов  В.Д., Гуляева  И.И.,  Дьяконова  У. И.,  Мальцев  С. П.  ааттарын  махтана,  астына  ааттыыбыт.  Үтүө  эстафетаны  салҕаабыт  а5аларбыт  Азаров  Г.А.,  Алексеев  К.Е.,  Новгородов  Н .Г.  Азаров  А.А.,  Петухов  П.П.,  Петров  Г. В.,  Гуляев  П.В.,  Охлопков  И.И.,    Васильев  Е.С.  уо.д.а.  Уруй-айхал  буоллун  биhиги   нэһилиэкпитигэр  күн  бүгүн  уоттаах  сэрии  тыыннаах  туоһутунан  буолар  тыыл бэтэрээннэрэ:  Г.А. Азаров  ,  Х.И.Гуляева,   А.С.Полятинская,  Е.С.Сергучева. 

Балык  бултааhына – былыр  былыргыттан  биhиги  нэhилиэкпит  утум  дьарыга.  Кэбээйини  балыгынан  аатырдан  күн  бүгүнүгэр  диэри  соболоох,  эмис  балыктаах  диэн  албан   аата  сүтэ  илик.  Сэрии  сылларыгар  балыктааhыҥҥа  үрдүк  ситиhиини  балык  завода  көрдөрбүтэ,  фроҥҥа  98,  166  буут  балыгы  туттарбыта.  Кэбээйи  рыбзавода  албан  аатырарыгар  кылааттарын  укпут  биhиги  балыксыт дьахталларбыт  умнуллубаттар,  Ф. Г. Гуляева,  Е. Н. Гуляева,  Е. Н. Азарова,  Ф. Г. Гуляева-II,  А. П. Софронова,  А. П, Гуляева,  Т.  В. Гуляева,  Д. С. Соловьева,  А. Н. Гуляева,  В. А. Петрова,  У. Е. Гуляева уо.д.а.

Онон  бүгүн  биhиги  кыракый  бөhүөлэкпит  Кыайыы  туhугар  улэлээн-хамсаан  кэлбитин,  кырата  суох  көмөну  онорбутун  истэн  дуоhуйабыт.  Махтал  буоллун  Кыайыыны   уhансыбыттарга,  үйэ-саас  тухары  кинилэр  сырдык  ааттара  умнуллубатын!